Dlaczego widzowie pokochali złoczyńców? Fenomen antybohatera w filmach i serialach

Zdjęcie: Kobieta z dwoma maskami

Produkcje filmowe i serialowe bardzo często stawiają w centrum narracji postacie, które trudno jednoznacznie określić jako dobre. Antybohaterowie zdobywają serca widzów na całym świecie. Dlaczego lubimy kibicować postaciom, których w rzeczywistości prawdopodobnie byśmy unikali?

Kim adekwatnie jest antybohater?

Antybohater to postać pierwszoplanowa, która nie posiada tradycyjnych cech zwykłego bohatera (odwagi, szlachetności czy moralnej czystości). Często jest egoistyczny, cyniczny, a jego działania są motywowane osobistym interesem lub zemstą. Mimo to potrafi wzbudzić sympatię widzów dzięki swojej złożoności i autentyczności.

Antybohater nie od dziś. Skąd się wziął ten motyw?

Choć dziś kojarzymy antybohaterów głównie z Netflixem czy HBO, sam motyw sięga znacznie dalej. Już w literaturze XIX wieku pojawiali się bohaterowie niejednoznaczni moralnie tacy jak Raskolnikow ze „Zbrodni i kary”, który dokonuje morderstwa w imię rzekomo wyższych racji.

Wcześniej, w dramatach Szekspira, takich jak „Makbet” czy „Hamlet”, widzimy postaci wewnętrznie rozdarte, których wybory są dalekie od heroicznych. Antybohater był więc obecny w kulturze od dawna, ale dopiero współczesna popkultura uczyniła go jednym z najczęściej wybieranych głównych protagonistów.

Dlaczego kibicujemy złoczyńcom?

Chociaż działania antybohaterów wzbudzają przeciw, to wielu widzom im kibicuje. Dlaczego tak jest?

Złożoność i autentyczność postaci

Antybohaterowie są bardziej realistyczni niż tradycyjni herosi. Ich wewnętrzne konflikty, wady i błędy czynią ich postaciami, z którymi łatwiej się utożsamić. Często dostrzegamy w nich własne słabości i dylematy moralne.

Przekraczanie granic przez antybohaterów

Postacie takie jak Walter White z „Breaking Bad” czy Tony Soprano z „Rodziny Soprano” pokazują, jak zwykły człowiek może przekroczyć granice moralności. Ich przemiana fascynuje, ponieważ ukazuje, jak cienka jest granica między dobrem a złem.

Krytyka społeczeństwa

Antybohaterowie często działają w odpowiedzi na niesprawiedliwości społeczne. Ich działania, choć kontrowersyjne, są formą buntu przeciwko systemowi. Przykładem może być Joker, który staje się symbolem sprzeciwu wobec obojętności społecznej.

Charyzma i inteligencja złoczyńców

Wielu antybohaterów cechuje wyjątkowa inteligencja i charyzma. Zdolność manipulacji, sprytu i elokwencji sprawia, iż mimo ich działań, jesteśmy nimi zafascynowani.

Przykłady kultowych antybohaterów w filmach i serialach

Przedstawiamy kilka przykładów postaci, które zyskały status kultowych dzięki swojej moralnej niejednoznaczności.

• Walter White – nauczyciel chemii, który staje się baronem narkotykowym. Jego przemiana ukazuje, jak okoliczności mogą zmienić człowieka.
• Tony Soprano – mafiozo z problemami psychicznymi, który łączy brutalność z troską o rodzinę.
• Dexter Morgan – seryjny morderca zabijający innych morderców, co budzi moralne dylematy u widzów.
• Joe Goldberg – elokwentny mężczyzna, który obsesyjnie zakochuje się w kobietach, manipulując i mordując, by zdobyć ich uwagę. Jego narracja ukazuje wewnętrzne usprawiedliwienia zbrodni.
• Joker – wykluczony społecznie człowiek, który pod wpływem przemocy i upokorzeń staje się symbolem chaosu. Jego przemiana to studium alienacji, depresji i gniewu wobec systemu, który ignoruje jednostkę.

Antybohater jako symbol naszych czasów

Fenomen antybohatera to nie tylko efekt pisarskich trendów, ale także odzwierciedlenie nastrojów społecznych. We współczesnym świecie coraz trudniej zaufać instytucjom, a ludzie czują się zawiedzeni systemem (polityką, sądownictwem czy służbą zdrowia). To rodzi przestrzeń dla postaci, które z tym systemem walczą, często nielegalnie, ale w imię wyższej sprawiedliwości.

Dobrym przykładem walki z systemem jest serial „Dom z papieru”, Profesor i jego drużyna to przestępcy, ale jednocześnie symbol oporu przeciw bankom, rządowi i korupcji. Podobny wydźwięk ma serial „Mr. Robot”, w którym haker walczy z korporacjami, czy właśnie „Breaking Bad”, gdzie Walter White odrzuca system opieki zdrowotnej i sam przejmuje kontrolę nad swoim losem.

Podsumowanie — dlaczego wolimy antybohaterów zamiast klasycznych herosów?

Fenomen antybohatera w filmach i serialach wynika z potrzeby ukazania bardziej realistycznych, złożonych postaci, które odzwierciedlają ludzkie słabości i dylematy moralne. Widzowie, zmęczeni idealizowanymi herosami, szukają bohaterów, którzy, choć z wadami — są bardziej „ludzcy”.

Źródła:

• Definicja Antybohatera, Wikipedia, [dostęp 14.05.25],
• Homelander i spółka. Najlepsi serialowi antybohaterowie, Franciszek Zatyka, Filmweb, https://www.filmweb.pl/news/TOP+15%3A+Ranking+najlepszych+antybohaterów+z+seriali-156091, [dostęp 14.05.25],
• W czym problem? Upadek (anty?)bohaterów i przeorientowanie problemu moralnego we współczesnych serialach telewizyjnych, Rozalia Knapik-Wojtaczka, NowyNapis, https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-119/artykul/w-czym-problem-upadek-antybohaterow-i-przeorientowanie-problemu-moralnego, [dostęp 14.05.25],
• Zrozumieć czarny charakter. Dlaczego współczujemy dziś negatywnym postaciom w kinie?, Katarzyna Czajka-Kominiarczuk, Papaya.Rocks, https://papaya.rocks/pl/opinions/zrozumiec-czarny-charakter-dlaczego-wspolczujemy-dzis-negaty, [dostęp 14.05.25].