Czy zdarzyło ci się, iż jakaś piosenka nie chce wyjść z twojej głowy? To znak, iż muzyka i pamięć weszły w synergię. Oto dlaczego tak się dzieje i jak to zatrzymać.
Fot. Aarón Blanco Tejedor / Unsplash
Czym jest „robak uszny” i dlaczego nie możemy się go pozbyć?
Znasz tę wiralową piosenkę z TikToka, która brzmi „Oh no, oh no, oh no no no”? Ja też nie mogę się jej pozbyć z głowy, gra w nieskończoność. Tak, jakby muzyka zagnieździła się w uchu. I to jest właśnie to: tzw. „robak uszny”, znany również jako zespół utknięcia w piosence (SSS – ang. Stuck Song Syndrome).
Dlaczego muzyka się zapętla?
„Robak uszny” (earworm) to mimowolne wspomnienia wywołane myślą, nastrojem lub zewnętrznym bodźcem, takim jak codzienne dojazdy do pracy; nie wybierasz ich, po prostu się zdarzają. Naukowcy nazywają je mimowolnymi wyobrażeniami muzycznymi (INMI – Involuntary Musical Imagery).
Ale mogą się również pojawić, gdy wielokrotnie słuchasz utworu, a choćby po prostu nie robisz nic. I nie musisz choćby rozumieć słów piosenki; to zjawisko dręczy niezależnie od języka i kultury.
Gdy nie rozwiązujesz aktywnie problemów lub nie podejmujesz decyzji, mózg przełącza się na tryb domyślny, w którym zaczyna łączyć pomysły, marzyć na jawie i przetwarzać wspomnienia. Albo wpuszcza „robaki uszne”.
Emocje i pamięć
Emocje odgrywają dużą rolę w tym, dlaczego niektóre piosenki pozostają w pamięci. – Albo ją kochamy i śpiewamy razem z wykonawcą, albo jej nienawidzimy i staramy się jej pozbyć. Obie reakcje prowadzą do tego, iż ona wciąż istnieje w świadomości i przeradza się w „robaka usznego” – wyjaśnia w rozmowie z DW Philip Beaman, profesor psychologii eksperymentalnej na University of Reading w Wielkiej Brytanii.
– Ale większość ludzi tak naprawdę lubi swoje „earworms” – dodaje naukowiec.
Zresztą, z piosenką jest jak z muchą; nie jest łatwo się jej pozbyć, gdy w kółko brzęczy i brzęczy. W przeciwieństwie do innych myśli, na przykład o jedzeniu. Po zaspokojeniu głodu, myśl znika. Z uporczywą melodią nie pójdzie tak łatwo. – jeżeli myślisz o piosence, ta z czasem się nasila – zaznacza profesor Beaman.
„Robaki uszne” to fragmenty piosenek
Często są to krótkie fragmenty; tylko kilka słów z refrenu lub haczyk jak rytm lub riff gitarowy. Bardzo adekwatnym przykładem, również pod względem słów, jest tutaj Bohemian Rhapsody zespołu Queen: „Oh, mamma mia, mamma mia! Mamma mia, let me go!”
Mózgi dzielą duże ilości informacji na fragmenty, aby pomóc je sobie potem przypomnieć. Ma to związek z ograniczeniami pamięci roboczej. Mózg może przechowywać tylko kilka sekund informacji na raz, podobnie jak pamięć RAM w komputerze.
Sposób, w jaki zapamiętujemy dłuższe rzeczy, jest taki, iż początek i koniec fragmentu informacji działają jako wskazówka dla następnego. Ale jeżeli nie wiesz, co będzie dalej, twój mózg będzie powtarzał ten sam fragment w kółko.
Cechy natręta
Najczęstszymi dręczycielami są proste piosenki z wieloma powtórzeniami. – Najpopularniejsze piosenki są zwykle szybsze i mają nietypowe wzorce melodyczne, co oznacza, iż linia melodyczna rośnie i opada w specyficzny sposób – powiedziała DW Michelle Ulor, psycholog muzyczny i niezależna badaczka.
Bad Romance Lady Gagi i Can’t Get You Out of My Head Kylie Minogue to klasyczne przykłady „robaków usznych”. Co ciekawe, tekst mający znaczenie nie zawsze jest konieczny. Obie piosenki mają łatwe, nieliryczne partie wokalne: „Rara-ooh-la-la-ah” (Bad Romance) i „La-la-la-la-la-la-la” (Can’t Get You Out of My Head), które zapadają w pamięć i przekraczają bariery językowe.
Jak skutecznie pozbyć się natrętnej melodii
Natrętna melodia może być uciążliwa, ale istnieją skuteczne sposoby na jej pozbycie się. Włączenie innej, mniej chwytliwej piosenki często pomaga w przerwaniu cyklu powtarzania tej samej melodii. Inną metodą może być żucie gumy, co według badań angażuje mięśnie odpowiedzialne za subwokalizację i zakłóca odtwarzanie muzyki w głowie. Skupienie uwagi na czymś wymagającym koncentracji, na przykład na rozwiązywaniu łamigłówek lub czytaniu, również może skutecznie odwrócić uwagę od natrętnej melodii. Niektórzy uważają, iż pomocne jest także przesłuchanie piosenki od początku do końca, co pozwala zamknąć mentalną pętlę i zakończyć jej powtarzanie.
Posłuchanie innej, mniej chwytliwej piosenki może przerwać cykl powtarzania tego samego fragmentu. Badania sugerują, iż żucie gumy aktywuje mięśnie odpowiedzialne za subwokalizację, co może przerwać wewnętrzne odtwarzanie melodii. Zajęcie umysłu wymagającą uwagi aktywnością, jak rozwiązywanie łamigłówek czy czytanie, może skutecznie odciągnąć uwagę od powtarzającej się melodii. Odtworzenie całej piosenki od początku do końca pomaga zamknąć mentalną pętlę i przerwać powtarzanie melodii.
„Robaki uszne” to naturalne zjawisko, ale jeżeli stają się uciążliwe, warto wypróbować skuteczne sposoby na ich eliminację. Masz swoje sprawdzone metody? Podziel się nimi w komentarzach! Podziel się nimi i sprawdź, które metody działają najlepiej! jeżeli jednak stają się uciążliwe, warto wypróbować powyższe metody, aby przywrócić spokój umysłu.
thefad.pl / Źródło: DW
