Łacińska fraza disjecta membra oznacza rozbite skorupy naczyń oraz płytek ceramicznych, które już w starożytnym Rzymie stanowiły źródło wiedzy o wielowiekowym rozwoju kultury śródziemnomorskiej. Już z perspektywy Rzymian badanie podobnych materiałów stanowiło jednak wyzwanie. Łączenie odłamków zniszczonego przedmiotu wymaga bezspornie skupionej uwagi, a uzupełnianie wybrakowanych wizerunków czy tekstów – spekulatywnej wyobraźni i empatii. W tradycji poetyckiej oraz filozofii obraz rozbitych skorup stał się dlatego figurą „pękniętych”, trudnych do przywrócenia więzi. Z perspektywy artystów i artystek, których prace znalazły się na wystawie, jako pęknięte jawią się relacje pomiędzy językiem i afektywnym doświadczeniem, ale także pomiędzy ludźmi, którym we współczesnych, głęboko podzielonych społecznościach coraz trudniej odnaleźć przestrzeń swobodnej, bezpiecznej komunikacji. Wielogłosową audiosferę i teatralną aranżację wystawy Disjecta Membra pomyślano w taki sposób, by odzwierciedlały tę wizję języka i społeczeństwa.
Osoby, które dotarły do finału tegorocznego konkursu Fundacji Grey House posługują się w swoich praktykach rozmaitymi językami. Julia Dorobińska eksploruje obraz świata zaklęty w polszczyźnie, sugerując, iż granice własnego języka mogą wyznaczać granice empatii. Poprzez biały śpiew Łukasz Horbów wydobywa ze słów ekspresyjny potencjał, który nie zawsze ujawnia się w codziennych konwersacjach. W pracach Aleksandry Nenko można odnaleźć szczególny, obrazowy system znaków, który służy głównie do zapisu emocji. Z kolei Kuba Stępień przygląda się temu, jak afekty uzewnętrzniają się w ludzkich gestach, a Katarzynę Wyszkowską interesuje poetyka memów, public relations i marketingu. W pracach ich wszystkich wyczuć można nieufność wobec ideału komunikacyjnej wspólnoty, na którym ufundowano między innymi oświeceniową koncepcję sfery publicznej. Zarazem wszyscy eksplorują rozmaite narzędzia komunikacji, jak gdyby wiedzeni nadzieją, iż dostępne systemy symboliczne uda się „rozszczelnić”, aby pomieścić w nich to, co na pozór niewyrażalne – niejednoznaczne uczucia, intuicyjne sposoby poznania i nowe formy relacyjności.
Arkadiusz Półtrorak
