„Czy jestem Niemcem?”. W Muzeum Miejskim w Tychach m.in. o Ślązakach migrujących do RFN i NRD w latach 1950–1991

W Muzeum Miejskim w Tychach w czwartek 25 września odbędzie się spotkanie z prof. Ryszardem Kaczmarkiem, autorem książki „Czy jestem Niemcem? Przesiedleńcy z Polski do RFN i NRD w latach 1950–1991”, wydanej w maju 2025 roku nakładem Wydawnictwa Literackiego.

Jak informuje nas Agnieszka Woszczyńska, kierownik Działu Edukacji i Promocji Muzeum Miejskiego w Tychach, spotkanie odbędzie się o godz. 18.00 w siedzibie placówki (pl. Wolności 1). Wstęp jest wolny. Zapisy: tel. 887 450 212 (także SMS-em), e-mail [email protected].

Ryszard Kaczmarczyk, historyk z Tychów będzie gościem kolejnej odsłony cyklu „Mozaika górnośląska”. Książka o Ślązakach, Kaszubach i Mazurach migrujący w latach 1950–1991 do RFN i NRD domyka wcześniejsze publikacje autora o skomplikowanych losach mieszkańców pogranicza Rzeczypospolitej w XX wieku: „Polacy w Wehrmachcie” (Wydawnictwo Literackie, 2010), „Polacy w armii kajzera” (Wydawnictwo Literackie, 2014) czy „Powstania śląskie 1919–1920–1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka” (Wydawnictwo Literackie, 2019).

Nowa pozycja dotyczy migracji prawie półtora miliona osób, które w latach 1950–1991 wyjechały z obszaru kresów zachodnich i północnych do Niemiec. Oparta jest na niezwykle bogatym materiale źródłowym – relacji bohaterów i świadków wydarzeń tego okresu.

„Wyjeżdżali bliżsi i dalsi członkowie rodziny, wyjeżdżali koledzy ze szkoły i ze studiów, wyjeżdżali sąsiedzi” – autor tej książki jako młody mieszkaniec Górnego Śląska obserwował migracje z polskich województw zachodnich, by po latach zająć się tym tematem jako uznany historyk. W tej ważnej książce wnikliwie pokazuje skomplikowane zewnętrzne przyczyny i różne motywacje wewnętrzne migracji do Niemiec. Jak żegnała ich Polska? Jak witały Niemcy? Relacje bohaterów i świadków tamtych wydarzeń pozwalają zrozumieć exodus, który dotknął mieszkańców jednej trzeciej dzisiejszej Polski.

Migracje w latach 1950–1991 nie były już masowymi powojennymi wysiedleniami, a mimo to z Polski wyjechało do Niemiec prawie półtora miliona osób. Kim byli? Polakami czy Niemcami? Jaka była ich motywacja do opuszczenia rodzinnych stron? Dlaczego wyjeżdżali? Odczuwali przynależność do kultury niemieckiej? Mieli dość życia w siermiężnych warunkach „realnego socjalizmu” i wykorzystywali okazję, stworzoną przez państwo niemieckie? A może jako Ślązacy, Kaszubi i Mazurzy nie mogli odnaleźć sobie miejsca w komunistycznej wizji jednorodnego narodowościowo państwa, z jego propagandową niechęcią do wszystkiego, co kojarzyło się z Niemcami?

Podczas spotkania będzie można kupić książkę w specjalnej cenie oraz zdobyć podpis autora.

***

Prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek (ur. 1959) – historyk, profesor w Instytucie Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zastępca dyrektora ds. Instytutu Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej, przewodniczący kapituły Nagrody im. ks. Augustina Weltzla „Górnośląski Tacyt”.

Autor m.in.: „Pod rządami gauleiterów” (Uniwersytet Śląski, 1998), „Górny Śląsk podczas II wojny światowej” (Uniwersytet Śląski, 2006), „Historia Polski 1914–1989” (Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2010), „Polacy w Wehrmachcie” (Wydawnictwo Literackie, 2010), czy „Polacy w armii kajzera” (Wydawnictwo Literackie, 2014). Jest redaktorem książki „Tychy. Monografia historyczna” (Miasto Tychy, 2011) i pionierskiej pracy zbiorowej „Historia Górnego Śląska” (2011) oraz autorem wielu artykułów opublikowanych w prasie polskiej i zagranicznej.

W 2019 został uhonorowany Nagrodą Historyczną „Polityki” za książkę „Powstania śląskie 1919–1920–1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka” (Wydawnictwo Literackie, 2019).

(J)