Choć zapał do książek w Polsce nie przypomina jeszcze boomu czytelniczego, to jednak z najnowszego raportu Biblioteki Narodowej wynika, iż sytuacja przestała się pogarszać. W 2024 roku lekturę co najmniej jednej książki zadeklarowało 41 procent ankietowanych – ten wynik zbliżony jest do 43 procent z poprzedniego roku, co według autorów raportu świadczy o pewnej stabilizacji.
Polacy najchętniej sięgają po literaturę popularną – głównie kryminały, thrillery i powieści obyczajowe. Fot. Archiwum WEM„Można mówić o ustabilizowaniu się poziomu czytelnictwa na wyraźnie wyższym poziomie niż przed rokiem 2023” – czytamy w najnowszym Raporcie o stanie czytelnictwa książek w Polsce, opublikowanym przez Bibliotekę Narodową. Stabilizacja nie oznacza jednak jeszcze rozkwitu – tylko 7 procent Polaków zadeklarowało przeczytanie co najmniej siedmiu książek w ciągu ubiegłego roku.
Kto czyta najwięcej?
Czytelnictwo w Polsce przez cały czas wykazuje duże różnice demograficzne. Znacznie częściej po książki sięgają kobiety (47 procent) niż mężczyźni (35 procent). W czytelnictwie przoduje młodzież w wieku 15-18 lat – w tej grupie aż 54 procent badanych zadeklarowało kontakt z książką w ostatnich 12 miesiącach. Dla porównania, wśród osób powyżej 70. roku życia czyta zaledwie jedna czwarta badanych – jest to najniższy wynik we wszystkich grupach wiekowych.
Zdecydowanie wyższy odsetek czytelników odnotowano wśród osób uczących się i studiujących – książki czyta 67 procent z nich, a 12 procent czyta przynajmniej siedem tytułów rocznie. Mimo tych pozytywnych danych, autorzy raportu podkreślają, iż na razie w żadnej grupie społecznej lektura książek nie jest powszechną praktyką
Pod względem miejsca zamieszkania najwyższy odsetek czytelnictwa jest w największych polskich aglomeracjach, czyli w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców. Tam książki czyta 51 procent osób. Jak podaje Biblioteka Narodowa, jest to m.in. zasługa lepszej dostępności bibliotek, księgarni i uczelni wyższych. W mniejszych miastach (do 20 tys. mieszkańców) i na wsiach odsetek czytelnictwa spada do 36 procent.
Najpopularniejsze tytuły i autorzy
Według raportu Biblioteki Narodowej, zdecydowaną większość czytanych książek Polacy nabywają drogą zakupu – zarówno w księgarniach stacjonarnych, jak i internetowych. Z bibliotek korzystają głównie osoby młode. przez cały czas dominują książki w wersji papierowej – zaledwie co dwudziesty respondent wspomniał o lekturze książki w formie cyfrowej.
Polacy najchętniej sięgają po literaturę popularną – głównie kryminały, thrillery i powieści obyczajowe. Prym wiodą autorzy tacy jak Remigiusz Mróz, Harlan Coben i Jo Nesbø. Mróz, niekwestionowany lider popularności i zarobków wśród polskich pisarzy (według tygodnika „Wprost” zarobił w ubiegłym roku ponad 2 miliony zł), pozostaje ulubieńcem fanów kryminalnych zagadek i płynnej akcji. Tuż za nim uplasowali się: Anita Głogowska – autorka popularnej serii książek dla dzieci o Kici Koci oraz twórca „Wiedźmina” Andrzej Sapkowski. Na listach bestsellerów polskich księgarni znalazła się także J.K. Rowling z nieśmiertelną serią o Harrym Potterze oraz Henryk Sienkiewicz, obecny przede wszystkim za sprawą szkolnego kanonu lektur.
Autorzy raportu Biblioteki Narodowej podają, iż w kategorii książki ogromny sukces rynkowy i popularność wśród czytelników odniosły w ubiegłym roku „Chłopki. Opowieść o naszych babkach”Joanny Kuciel-Frydryszak. Według badaczy, ten rozbudowany reportaż idealnie wpisał się w rosnące zainteresowanie historią widzianą z perspektywy dyskryminowanych grup społecznych.
Nie tylko kryminały
W zestawieniu najczęściej wybieranych tytułów w 2024 roku, opublikowanego na stronach lubimyczytac.pl i taniaksiazka.pl, obok kryminałów znalazły się także książki non-fiction. Wśród nich bestsellerem okazał się wywiad-rzeka „Pierwsza dama. Jolanta Kwaśniewska w rozmowie z Emilią Padoł”. Kolejne miejsca zajęły: poradnik finansowy „Bogaty ojciec. Biedny ojciec. Czego bogaci uczą swoje dzieci na temat pieniędzy i o czym nie wiedzą biedni i klasa średnia” Roberta T. Kiyosakiego i Sharon Lechter, a także autobiograficzna opowieść Davida Gogginsa „Nic mnie nie złamie. Zapanuj nad swoim umysłem i pokonaj przeciwności losu”.
Na listach tytułów cieszących się dużym zainteresowaniem znalazły się też „Zanim wystygnie kawa” japońskiego pisarza Toshikazu Kawaguchiego oraz „Nie mylić z miłością” piosenkarki Katarzyny Nosowskiej. Fani thrillerów i kryminałów najchętniej kupowali „Schronisko, które spowijał mrok” autorstwa Sławomira Gortycha. Zwolennikom horrorów z elementami fantasy do gustu szczególnie przypadł do gustu pierwszy tom sagi „Bezsilna”Lauren Roberts. W rankingu najbardziej poczytnych lektur znalazła się również „Cywilizacja” Słowian Kamila Janickiego, który próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak pierwsi Słowianie znaleźli się na ziemiach polskich.
Choć czytelnicze gusta Polaków pozostają zróżnicowane, to dominacja literatury popularnej jest niepodważalna. choćby jeżeli czytamy głównie dla przyjemności i rozrywki, to raporty Biblioteki Narodowej, redagowane od ponad 30 lat, pokazują, iż książka niezmiennie ma swoje miejsce w codzienności milionów Polaków.
Alicja Dębek
