Od pierwszych, pionierskich akcji performatywnych Ewy Partum minęło już ponad pięć dekad. W niełatwej sytuacji politycznej i obywatelskiej Polski II połowy XX wieku, artystka zaznaczała, iż nic nie powstrzyma wolności wypowiedzi i niezależności programowej twórcy. Partum uznała własne ciało za narzędzie artystyczne, a całkowitą nagość za formę protestu wobec dyskryminacji kobiet, m.in. na rynku pracy czy w przemyśle artystycznym.
Przemarsz aktywistek grupy Femen z marca tego roku pokazał, iż naga sylwetka kobiety wciąż jest symbolem, elementem artykulacji kobiecych postulatów, sygnałem i obszarem inicjowania walki. Protesty przypomniały, iż problemy społeczne, bolączki, które Ewa Partum, poprzez język sztuki, zdiagnozowała już dekady temu, nie zostały zażegnane, wciąż nawracają i uwierają.
Wystawa Ewy Partum w Galerii Re:Medium obudzi wspomnienie artystycznych początków mierzenia się z problemem dyskryminacji płci poprzez prezentację wybranych, rozpoznawalnych, nacechowanych cielesną wrażliwością realizacji artystki z lat 70. i 80. XX wieku. Krytyczne, podkreślające wagę obecności i aktywnego uczestnictwa fotografie dokumentalne, plakaty, wideo i świadectwa konfrontacji z publicznością przybliżą, jak formowały się początki wystąpień sztuki kobiet w Polsce – proces budowy języka feministycznego artystki w rzeczywistości PRL-u.
Narracja ekspozycji wskaże także na istotny, związany z naszym miastem, etap pracy twórczej Ewy Partum, na interesujące tendencje narodzin polskiej sztuki konceptualnej. To właśnie w Łodzi w 1974 roku odbyła się pierwsza feministyczna akcja Ewy Partum zrealizowana i udokumentowana przez artystkę. Performens Change/Zmiana (1974) i jego późniejsza kontynuacja Change. Mój problem jest problemem kobiety (1979) stanowiły krytyczny głos autorki przeciwko przedmiotowemu traktowaniu kobiet i stworzyły w sztuce polskiej grunt do konstruowania żeńskiej gramatyki. Fotograficzne pamiątki obu działań – konfrontacji Ewy Partum z publicznością, w 2024 roku zasiliły kolekcję Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi i pojawią się w przestrzeni Galerii Re:Medium.
Dodatkowo, za sprawą prezentacji kilku zachowanych pamiątek, przypomnimy moment, w którym po raz pierwszy przecięły się drogi Ewy Partum i Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi. W 1971 roku artystka m.in. dzięki poparciu ZPAP i MGSŁ (ówczesnego BWA) pomyślnie zgłosiła do realizacji (jako jedną z wystaw Instytucji) swój happening na łódzkim Placu Wolności. „Legalność przestrzeni” była pierwszą w Polsce tak nowoczesną pracą – instalacją zrealizowaną w otwartym obszarze miasta. Współcześnie akcja stanowi część kanonu dzieł związanych z twórczym wykorzystaniem przestrzeni publicznej.
Dominika Pawełczyk
