Andrzej Marek Wyrwa był wybitnym historykiem i archeologiem, profesorem zwyczajnym nauk humanistycznych, dyrektorem Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Pracował także w Instytucie Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prowadził interdyscyplinarne badania archeologiczno-historyczne, architektoniczne i przyrodnicze, koncentrujące się na epoce wczesnego średniowiecza w Polsce i Europie – ze szczególnym uwzględnieniem historii zakonu cysterskiego. W latach 1982-2008 był szefem ekspedycji archeologicznej w Łeknie. W jej trakcie odsłonięto relikty grodu, romańską rotundę i średniowieczny klasztor oraz zrekonstruowano liczne aspekty życia dawnych mieszkańców terenów obecnej Wielkopolski. Był prekursorem badań wieku materii nieorganicznej metodą spalania węgla C14 w zaprawach budowlanych. W polu jego zainteresowań naukowych leżała także historia archeologii, muzeologia, działalność muzeów we współczesnym społeczeństwie.
W czasie pełnienia funkcji dyrektora Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy Andrzej Marek Wyrwa pracę instytucji skupił na prowadzeniu badań archeologicznych i etnograficznych oraz promowaniu wiedzy o roli Ostrowa Lednickiego w procesie kształtowania się państwa polskiego. Warto tutaj wspomnieć o prowadzonym od 2018 roku, we współpracy ze Stowarzyszeniem Wielkopolska Grupa Eksploracyjno-Historyczna „Gniazdo” i pracownikami Instytutu Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, projekcie pn. „Lednica. Razem dla ratowania zabytków”. W ramach niego prowadzone były jedne z największych w Polsce badania powierzchniowe. Prace te miały na celu rozpoznanie i dokumentację dziedzictwa archeologicznego i ochronę zabytków ruchomych przed nielegalnie działającymi „poszukiwaczami skarbów” oraz weryfikację dotychczasowego stanu wiedzy o przemianach kulturowych wokół jeziora Lednica.
Profesor Andrzej Marek Wyrwa, fot. M. Forecki
Profesor Andrzej Marek Wyrwa był inicjatorem budowy nowej siedziby Muzeum. Dzięki realizowanemu w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 projektowi pn. Rozbudowa infrastruktury magazynowo-konserwatorsko-wystawienniczej Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, instytucja zyskała między innymi nowoczesne pracownie archeologiczne, konserwatorskie i naukowe, bibliotekę, sale edukacyjne, pomieszczenia magazynowe i sale ekspozycyjne.
Pozwoliło to na podwyższenie standardów ekspozycji zbiorów archeologicznych, nastąpiła bowiem zdecydowana poprawa warunków ich magazynowania, konserwacji
i dokumentacji. Nowa siedziba została otwarta w październiku. Umożliwia ona instytucji pełnienie roli kluczowego ośrodka naukowo-wystawienniczo-edukacyjnego, związanego z początkami państwa polskiego, a także popularyzującego i pielęgnującego tradycję związaną z historyczną rolą Ostrowa Lednickiego i jego otuliny w dziejach kulturowych Wielkopolski i Polski, a także ich związków z europejskim kręgiem kulturowym.
Andrzej Marek Wyrwa w latach 2003 – 2016 roku był przewodniczącym Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego w Polsce przy opacie Prezesie Polskiej Kongregacji Cystersów. Był też członkiem licznych towarzystw naukowych. Pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma – „Studia Lednickie”, wydawanego od 1989 roku przez Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, poświęconego tematyce historii średniowiecza, etnografii Polski oraz zagadnieniom z zakresu nauk przyrodniczych. Jest autorem licznych publikacji naukowych i popularnonaukowych – łącznie opublikował około 600 opracowań naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych, ekspertyz i innych.
W roku 2012 doprowadził do powstania pierwszego od wielu lat popularnonaukowego filmu o Ostrowie Lednickim „Wyspa Władców” w reżyserii Zdzisława Cozaca.
Upowszechnianie wiedzy o historii naszego regionu poprzez liczne publikacje oraz działalność dydaktyczną była niewątpliwą dominantą działalności profesora Andrzeja Marka Wyrwy. Jako dyrektor Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy dbał o to, aby zarządzana przez niego instytucja stawała się coraz atrakcyjniejsza dla zwiedzających, w tym dla młodzieży i dzieci.
Profesor Andrzej Wyrwa, fot. M. Forecki
Z inicjatywy Andrzeja Marka Wyrwy i dzięki jego staraniom, Zarząd Województwa Wielkopolskiego ustanowił honorową Nagrodę Lednickiego Orła Piastowskiego, przyznawaną dorocznie przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych i upowszechniania wiedzy o roli dynastii piastowskiej w historii Polski i Europy oraz ochrony piastowskiego dziedzictwa kulturowego.
„Nie ma przyszłości bez przeszłości” – powiedział w jednym z wywiadów Andrzej Wyrwa. W Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy związki pomiędzy tym co było, tym co jest i co może się wydarzyć, prezentowane są w sposób zachęcający zwiedzających do głębszej refleksji nad historią, kulturą i kondycją człowieka. A liczne „Izabelle” – nagrody za promowanie wielkopolskiej działalności muzealniczej oraz „Sybille” – nagrody za muzealne wydarzenia roku tylko to potwierdzały.
