Seriale nieustannie się zmieniają, zmienia się też telewizja. Ale ten rozwój nie byłby możliwy bez produkcji, których twórcy podjęli ryzyko i zupełnie zmienili zasady serialowej gry. Przypominamy 20 kultowych tytułów, które były prawdziwą rewolucją w TV. Jedne zmieniły narrację lub format, inne spopularyzowały specyficzne gatunki, a jeszcze inne zmieniły sposób, w jaki oglądamy seriale. Każdy fan seriali powinien dziękować właśnie im.
Seriale, które zmieniły telewizję
Kolejność chronologiczna (według daty premiery).
1. Kocham Lucy (1951-1957)
„Kocham Lucy” z Lucille Bell to serial, który przełamał bariery obyczajowe w amerykańskich sitcomach, obsadzając kubańskiego aktora Desiego Arnaza i pokazując na ekranie ciężarną kobietę. Serial wprowadził również nowatorskie rozwiązania techniczne, takie jak użycie trzech kamer na planie i nagrywanie przed żywą publicznością, co stało się później normą w komediowych produkcjach.
Oprócz tego telewizyjne show było tak popularne (według „The Hollywood Reporter”, co tydzień „Kocham Lucy” oglądało 11 milionów rodzin w czasach, gdy w kraju było tylko 15 milionów telewizorów), iż zmaksymalizowało przemysł telewizyjny.
2. Doctor Who (1963-1989, 2005-)
„Doctor Who”, który zadebiutował w 1963 roku, a od 2005 roku trwa nieprzerwanie do dziś, spopularyzował na świecie seriale science fiction, a oprócz tego podniósł poprzeczkę dla efektów specjalnych i budżetów w telewizji.
Jednak brytyjski serial przede wszystkim zrewolucjonizował telewizję poprzez regularną zmianę głównego bohatera (tytułowy doktor co kilka sezonów przechodził „regenerację”, czyli zmianę ciała i osobowości, a pierwsza, w 1966 roku, zszokowała widzów przed ekranami). Ten nowoczesny zabieg pozwolił produkcji BBC na nieustanne odnawianie się, wprowadzanie nowych aktorów i utrzymanie świeżości fabuły przez dekady.
3. Dallas (1978-1991)
Bez „Dallas” nie byłoby „Dynastii” czy „Mody na sukces”. Ta opera mydlana była tak popularna, iż nadała telenowelom nową rangę – od tej pory amerykańskie stacje telewizje umiejscawiały je w swoim głównym paśmie. Jednak największym wkładem „Dallas” w telewizję było stworzenie cliffhangera na koniec sezonu, czyli zawieszeniu akcji w najbardziej emocjonującym momencie.
W temacie oper mydlanych warto wspomnieć o „Niewolnicy Isaurze” (1976-1977). Brazylijski serial był emitowany w ponad 80 krajach na świecie – w Polsce od 1985 roku – i odniósł taki sukces, iż spopularyzował tzw. latynoską telenowelę poza Ameryką Południową.
4. Kroniki Seinfelda (1989-1998)
„Kroniki Seinfelda” zrewolucjonizowały gatunek sitcomu: były pierwszym „serialem o niczym”, który skupiał się na codziennych sytuacjach i absurdach życia, a nie na tradycyjnej opowieści z morałem. Produkcja NBC wprowadziła nowy styl komedii, który opierał się na slapstickowych żartach, ciętych dialogach i ekscentrycznych postaciach.
Sukces serialu zmienił sposób, w jaki twórcy podchodzili do sitcomów: ci zaczęli odchodzić od typowych familijnych scenariuszy na rzecz bardziej abstrakcyjnych, śmiałych i bezkompromisowych pomysłów. A to oznacza, iż bez „Kronik Seinfielda” nie byłoby „Przyjaciół”, „Jak poznałem waszą matkę” czy „Pohamuj entuzjazm”.
Dalsza część artykułu poniżej.
5. Simpsonowie (1989-)
Wciąż emitowani „Simpsonowie”, familijny sitcom czerpiący z sukcesu „Flinstonów” (1960-1966), byli przełomem w świecie animowanych seriali i otworzyli drzwi „Family Guy” czy „South Park”. To dzięki nim wiele produkcji zaczęło odchodzić od podłożonego śmiechu czy rozszerzać obsadę drugoplanową.
Jednak jednym z najważniejszych sposobów, w jaki „Simpsonowie” wpłynęli na telewizję, jest wprowadzenie błyskotliwego humoru opartego na licznych odniesieniach do popkultury, zarówno niskiej, jak i wysokiej, ale również do aktualnych wydarzeń. Od tej pory stało się to standardem dla wielu ambitnych produkcji.
6. Miasteczko Twin Peaks (1990-1991, 2017)
„Miasteczko Twin Peaks” Davida Lyncha i Marka Frosta zupełnie zrewolucjonizowało sposób opowiadania historii w telewizji, wprowadzając surrealistyczną i eksperymentalną narrację. Serial, początkowo ukazujący śledztwo w sprawie morderstwa młodej dziewczyny Laury Palmer, gwałtownie przekształcił się w mistyczną i niepokojącą opowieść o tajemnicach małego miasteczka.
Lynch wprowadził do telewizji elementy, które wcześniej były kojarzone z kinem artystycznym – symbolikę, oniryczne wizje czy nielinearną fabułę – i udowodnił, iż telewizja może być równie artystyczna, jak kino arthouse. Oprócz tego „Miasteczko Twin Peaks” (które po 26 latach powróciło w 2017 roku z trzecim sezonem) stało się prekurosem dla współczesnych produkcji mystery opartych na tajemnicach i zagadkach, jak „Zagubieni” czy „Dark”.
7. Beverly Hills, 90210 (1990-2000)
„Beverly Hills, 90210” był jednym z pierwszych seriali młodzieżowych, który zyskał szerokie uznanie, dzięki czemu ustanowił w nowe standardy dla telewizyjnych produkcji o nastolatkach. Kultowa produkcja wprowadziła do mainstreamu takie wątki, jak problemy rodzinne, relacje międzyludzkie czy wyzwania związane z dorastaniem, które wcześniej były rzadko poruszane w TV.
Dzięki swojej popularności „Beverly Hills, 90210” stał się wzorem dla późniejszych produkcji młodzieżowych i przyczynił się do rozwoju tego gatunku, dzięki czemu mogliśmy cieszyć się „Jeziorem marzeń”, „Życiem na fali” („The O.C.”) czy „One Tree Hill”. Zresztą popularność seriali dla nastolatków trwa nieprzerwanie do dziś.
8. Z archiwum X (1993-2002, 2016-2018)
Dzięki swojemu oryginalnemu połączeniu elementów science fiction, horroru i thrillera „Z archiwum X” (które krótko powróciło w latach 2016-2018) spopularyzowało produkcje o nadprzyrodzonych zjawiskach i otworzyło drogę dla seriali, jak „Buffy: Postrachu wampirów”, „Czarodziejek”, „Supernatural” czy „Zagubionych”.
Oprócz tego telewizyjny hit zapoczątkował modę na teorie spiskowe, w tym te rządowe i o obcych cywilizacjach. Ale to nie wszystko, bo „Z archiwum X” przyczyniło się również do wzrostu popularności seriali z długotrwałymi wątkami fabularnymi i złożonymi narracjami, które dziś są już normą w TV.
9. Przyjaciele (1994-2004)
„Przyjaciele” byli kolejnym przełomem w świecie sitcomów: pomogli ukształtować gatunek komedii oparty na przyjaźniach. Serial uczynił z grupy przyjaciół centralny element fabuły, co dało początek „Teorii wielkiego podrywu”, „Jak poznałem waszą matkę”, „Jess i chłopakom” czy innym niezliczonych produkcjom.
W odróżnieniu od innych wcześniejszych sitcomów twórcy „Friends” mocno postawili też na rozwój postaci i długotrwałe wątki, w tym te romantyczne, jak relacja Rossa i Rachel. Serial zgrabnie połączył też humor sytuacyjny z bardziej emocjonalnymi momentami, w co od tej pory celowali inny twórcy komedii.
10. Seks w wielkim mieście (1998-2004)
„Seks w wielkim mieście” był serialem, jakiego wówczas jeszcze nie było: wprowadził do mainstreamu odważne i szczere rozmowy na temat życia seksualnego, relacji i kariery, a do tego w wydaniu kobiet. Serial skoncentrował się bowiem na czterech przyjaciółkach w Nowym Jorku i pokazał ich złożone życie osobiste oraz zawodowe w sposób, który wcześniej był w telewizji rzadki.
Ikoniczny serial, który doczekał się po latach sequela „I tak po prostu…”, przyczynił się do zmiany postrzegania kobiet w kulturze – jako niezależnych i seksualnie wyzwolonych jednostek, a także ustanowił nowe standardy w reprezentacji kobiet w mediach. To dzięki niemu mamy chociażby „Słowo na L” czy „Orange Is the New Black”.
Dalsza część artykułu poniżej.
11. Rodzina Soprano (1999-2007)
„Rodzina Soprano” wprowadziła rewolucyjną zmianę w sposobie opowiadania historii w telewizji: skupiła się bowiem na skomplikowanych i moralnie niejednoznacznych postaciach. Tony Soprano, mafijny boss z problemami rodzinnymi i emocjonalnymi, zburzył tradycyjny obraz bohatera telewizyjnego i zapoczątkował trend na antybohaterów, którzy pojawili się też m.in. w „Mad Men”, Breaking Bad czy „Dr House”.
Serial udowodnił, iż telewizja może dostarczać treści na poziomie filmów kinowych: z dynamiczną narracją, głęboką analizą psychologiczną postaci i rozwiniętymi wątkami fabularnymi. Dzięki „Rodzinie Soprano” HBO (któremu zawdzięczamy sporo tytułów w tym zestawieniu) zdobyło pozycję lidera jakościowych produkcji telewizyjnych.
12. The Wire / Prawo ulicy (2002-2008)
„The Wire” kompletnie zredefiniowało pojęcie serialu kryminalnego: nie tylko ukazywało kryminalny świat Baltimore, ale także oferowało głęboką analizę amerykańskich instytucji i społeczeństwa. Każdy sezon skupiał się na innym aspekcie życia w mieście – od handlu narkotykami, przez edukację, po politykę i media, dzięki czemu stał się inspiracją dla innych produkcji, które dążyły do bardziej realistycznego przedstawienia złożonych problemów społecznych.
„Prawo ulicy” stało się także klasykiem dzięki swojej realistycznej narracji i braku tradycyjnych rozwiązań fabularnych, dzięki czemu bardziej przypominało dokument niż typową fikcję. Oprócz tego jego format wielowątkowej fabuły rozgrywanej na różnych płaszczyznach wpłynął na współczesne dramaty telewizyjne, co czyni z „The Wire” jedną z najważniejszych produkcji w historii TV (i to mimo iż nie osiągnęło wielkiego sukcesu komercyjnego podczas emisji).
13. Lost / Zagubieni (2004-2010)
„Zagubieni”, których tajemnicza fabuła mogła nie być możliwa bez wspomnianego wcześniej „Miasteczka Twin Peaks”, kompletnie zmienili budżety telewizyjne. W tamtych czasie budżet „Lost” był oszałamiający, dzięki czemu serial utorował drogę dla innych wielkich i drogich widowisk telewizyjnych, jak „Gra o tron” czy „Stranger Things”.
Jednak „Zagubieni” naprawdę zmienili zasady gry, ponieważ byli emitowani w okresie największych postępów technologicznych, dzięki czemu przyczynili się do rozwoju fandomów, czyli społeczności oddanych fanów.
Dzięki coraz większej dostępności internetu i narodzinom podcastów fani z całego świata łączyli się, aby dyskutować o (niezliczonych) teoriach wokół fabuły „Lost”. Od tej pory fora internetowe stały się częścią niemal każdego popularnego serialu telewizyjnego, szczególnie science fiction, fantasy i mystery.
14. The Office (USA, 2005-2013)
Amerykańskie „The Office” nie było pierwsze: to w końcu remake brytyjskiego „The Office” (2001-2003). Jednak zyskało znacznie większą popularność niż oryginał, dzięki czemu to właśnie hit ze Steve’em Carellem przyczynił się do rozwoju mockumentu, czyli satyrycznej produkcji fabularnej udającej dokument.
Mimo iż nie było to pierwsze mockumentary w historii telewizji, to właśnie dzięki sukcesowi „The Office USA” mamy takie produkcje, jak „Współczesna rodzina”, „Parks and Recreation”, „Misja: Podstawówka” czy polskie „1670”. Serial był również pionierem w realistycznym, momentami wręcz niezręcznym stylu humoru, a także spopularyzował produkcje dziejące się w biurach i innych miejscach pracy.
15. The Killing / Forbrydelsen (Dania, 2007-2012)
Duński serial „The Killing” („Forbrydelsen”) zrewolucjonizował telewizyjne kryminały dzięki swojemu mrocznemu, powolnemu stylowi narracji i wnikliwej analizie psychologicznej postaci, a także połączeniu śledztwa ze skomplikowanymi relacjami społecznymi, politycznymi i rodzinnymi. Spopularyzował również nową formułę kryminału, w której policyjna sprawa nie jest rozwiązywana w jednym odcinku, ale trwa przez cały sezon.
Jednak przede wszystkim „The Killing” miało ogromny wpływ na rozwój tzw. nordic noir, czyli skandynawskich seriali kryminalnych, które zdobyły międzynarodową popularność, a ich estetyka i klimat zainspirowały produkcje na całym świecie (jak „Most nad Sundem” czy „W pułapce”).
Sukces serialu z Danii (który doczekał się amerykańskiego remake’u) przyczynił się również do wzrostu zainteresowania zagranicznymi produkcjami w językach innych niż angielski, torując drogę dla międzynarodowej dystrybucji innych europejskich tytułów, jak „Rząd” czy „Dark”.
16. Skins / Kumple (2007-2013)
Brytyjscy „Skins” („Kumple”) zrewolucjonizowali telewizję młodzieżową: przedstawili bowiem życie nastolatków surowo i realistycznie, nie pomijali problemów emocjonalnych, zdrowotnych czy społecznych. Serial zdobył uznanie za odważne podejście do kontrowersyjnych tematów, takich jak uzależnienia, seks, depresja czy orientacje seksualne, co było w telewizji nowatorskie.
Każdy sezon przedstawiał nową grupę młodych bohaterów, co pozwalało na świeże spojrzenie na różne aspekty dorastania i przełamywało stereotypy dotyczące młodzieży w mediach. Dzięki „Skins” seriale młodzieżowe stały się bardziej złożone i autentyczne i to brytyjskiemu hitowi zawdzięczamy m.in. „Skam”, „The End of the F***ing World”, „Sex Education”, „Szkołę dla elity” czy „Euforię”.
17. Gra o tron (2011-2019)
„Gra o tron” udowodniła, iż telewizja również może tworzyć epickie i drogie produkcje z rozmachem, które wcześniej były zarezerwowane wyłącznie dla kina. Oparty na powieściach George’a R.R. Martina serial stał się symbolem wysokiej jakości produkcji telewizyjnej, łącząc skomplikowaną fabułę z oszałamiającymi efektami specjalnymi i scenami bitew.
Serial, który wpłynął na rozwój fantasy w telewizji, był tak popularny, iż cotygodniowa premiera każdego odcinka była globalnym wydarzeniem, a widzowie z całego świata omawiali potem z przejęciem każdy odcinek w szkole czy w pracy, co wcześniej nie miało miejsca aż na taką skalę.
Oprócz tego „Gra o tron” zasłynęła z uśmiercania głównych postaci i nieoczekiwanych wydarzeń, co sprawiło, iż w popkulturze spopularyzowano pojęcie spoilerów, czyli niechcianych informacji zdradzających fabułę (spoilery stały się zresztą największym wrogiem fanów produkcji HBO).
Dalsza część artykułu poniżej.
18. Detektyw (2014-)
„Detektyw” to serial kryminalny, który zrewolucjonizował format antologii (w każdym sezonie jest zupełnie inna historia z nowymi bohaterami). Nie była to pierwsza antologia w telewizji, a już trzy lata wcześniej modę na nią przywrócił „American Horror Story”, jednak popularność produkcji przyczyniła się do wysypu antologicznych seriali (do których należą też m.in. „Czarne Lustro”, „Fargo” czy „American Crime Story”).
Pierwszy sezon z Matthew McConaugheyem i Woodym Harrelsonem wyróżniał się nie tylko złożoną fabułą, głębią postaci i nihilistyczną atmosferą, ale także imponującą stroną wizualną, długimi ujęciami i precyzyjnym budowaniem napięcia.
I choć kolejne sezony nie osiągnęły takiego samego poziomu jak pierwszy (z wyjątkiem „Detektywa: Krainy nocy”), „Detektyw” otworzył drzwi dla innych ambitnych produkcji kryminalnych, które stawiają na jakość, głębię i atmosferę, a nie tylko na rozwój akcji. Dzisiaj produkcji jak „True Detective” powstało już wiele, ale w 2014 roku taki styl kryminałów dopiero raczkował (szczególnie w amerykańskiej telewizji).
19. Making a Murderer (2015-2018)
„Making a Murderer” to serial dokumentalny, który zmienił sposób, w jaki telewizja przedstawia prawdziwe zbrodnie, łącząc elementy thrillera z głęboką analizą systemu sprawiedliwości. Mimo iż nie była to pierwsza taka produkcja, to właśnie przebój Netfliksa przyczynił się do olbrzymiej popularności gatunku true crime.
Serial zainspirował niezliczone dokumenty o prawdziwych zbrodniach i podniósł standardy w zakresie prezentacji spraw kryminalnych i prawnych w mediach. Dziś true crime, również w serialach fabularnych, przez cały czas świeci triumfy.
20. Stranger Things (2016-)
„Orange Is the New Black” i „House of Cards”, które miały premierę w 2013 roku, były pierwszymi serialami, które pokazały prawdziwy potencjał oryginalnych produkcji streamingowych, a także zmieniły sposób oglądania seriali na binge-watching, czyli „połykanie” wszystkich odcinków za jednym zamachem. Jednak to „Stranger Things” zrewolucjonizowało przemysł telewizyjny.
Podczas gdy dwa wcześniejsze tytuły były kierowane do dorosłych widzów i bardziej ograniczonego grona odbiorców, „Stranger Things” stało się uniwersalnym serialem dla wszystkich, a jego popularność pokonała i „Orange is the New Black”, i „House of Cards”. To przypieczętowało pozycję Netfliksa na rynku, a „Stranger Things” stało się początkiem nowej ery telewizji, która po dziś dzień jest zdominowana przez streaming.
Oprócz tego „Stranger Things” braci Duffer niesamowicie wpłynęły na współczesną kulturę popularną, przywracając popularność motywom i estetyce lat 80. Produkcja Netfliksa udowodniła tym sposobem, iż choćby seriale osadzone w klimatach retro mogą być nowoczesne i angażujące, a oprócz tego wywołała w popkulturze modę na nostalgię, czyli nawiązanie do stylów sprzed lat.
![Katastrofa! Fatalny błąd Aleksandra Bobka i ŁKS traci gola [WIDEO]](https://static.weszlo.com/cdn-cgi/image/quality=65,format=auto/2024/09/dscmt042109-5666.jpg)
