Dlaczego nie potrafisz odejść, mimo, iż w twoim związku jest burzliwie? Tak działa mechanizm trauma bond

W psychologii taki wzorzec nazywany jest trauma bond – czyli więzią, która powstaje wtedy, gdy miłość splata się z bólem i lękiem. Osoba uwikłana w taki związek doświadcza nieustannej huśtawki między czułością a odrzuceniem, nadzieją a rozczarowaniem. Z zewnątrz wygląda to jak namiętna relacja pełna pasji, ale w rzeczywistości to emocjonalne uzależnienie, które trzyma mocniej niż prawdziwe uczucie.

Miłość czy uzależnienie emocjonalne?

Trauma bond nie rodzi się z dnia na dzień. Zaczyna się od intensywnej więzi, w której wszystko wydaje się wyjątkowe — partner rozumie bez słów, relacja rozwija się błyskawicznie, emocje są skrajne, ale fascynujące. Potem pojawiają się pierwsze zranienia: chłód, krytyka, odrzucenie. niedługo po nich – przeprosiny, gesty bliskości, słowa, które gaszą ból i dają poczucie, iż „to jednak miłość”. Ten cykl – cierpienie, pojednanie, ulga – działa jak emocjonalny narkotyk. Po każdym bólu przychodzi moment przyjemności, który wzmacnia więź jeszcze bardziej. Z czasem człowiek nie potrafi już odróżnić miłości od uzależnienia, a potrzeba intensywnych emocji staje się silniejsza niż potrzeba spokoju.

Dlaczego wracamy, choć wiemy, iż to nas niszczy?

Ludzie uwikłani w trauma bond zwykle zdają sobie sprawę, iż ta relacja im szkodzi. Wiedzą, iż nie czują się w niej bezpiecznie, iż zaufanie zostało nadwyrężone, a mimo to wracają. Psychoterapeuci tłumaczą, iż to nie brak rozsądku, ale efekt działania chemii mózgu. Wzloty i upadki emocjonalne powodują gwałtowne wyrzuty dopaminy i kortyzolu – hormonów odpowiedzialnych za przyjemność i stres. Po rozstaniu poziom tych hormonów spada, a ciało dosłownie domaga się „kolejnej dawki” emocji. Wtedy tęsknimy nie za osobą, ale za reakcją, którą w nas wywoływała. To dlatego toksyczna relacja potrafi uzależniać tak samo jak substancje chemiczne – daje krótkotrwałe ukojenie i długofalowe zniszczenie.

Mechanizm zranienia i nagrody

Trauma bond działa jak mechanizm warunkowania: po bólu zawsze przychodzi nagroda. Wystarczy kilka chwil czułości, by zapomnieć o wcześniejszych łzach. W psychologii to zjawisko nazywa się „wzmocnieniem nieregularnym” – dokładnie tym samym, które utrzymuje ludzi przy automatach do gier. Bo nie chodzi o to, iż zawsze jest źle. Chodzi o to, iż czasem bywa dobrze. I właśnie ta nieregularność sprawia, iż od relacji trudno się uwolnić. Każdy dobry moment utwierdza w przekonaniu, iż „tym razem będzie inaczej”. A każdy kolejny powrót pogłębia emocjonalne uzależnienie i sprawia, iż rozstanie staje się coraz trudniejsze.

Jak przerwać cykl trauma bond?

Uwolnienie się z takiej więzi wymaga przede wszystkim zrozumienia, iż intensywność emocji nie jest dowodem miłości. To, iż coś „czuć bardziej”, nie znaczy, iż to dobre. Pierwszym krokiem jest dystans – ograniczenie kontaktu, czasem całkowite zerwanie komunikacji, choćby jeżeli to boli. Pomagają też wsparcie bliskich i terapia, która uczy, jak odróżniać miłość od przywiązania do bólu. Zdrowa relacja nie przypomina emocjonalnego rollercoastera. Nie wywołuje lęku, ulgi, euforii i rozpaczy w jednym tygodniu. Daje spokój, zaufanie i poczucie, iż można być sobą bez strachu, iż za chwilę wszystko runie.

Nie każdy powrót oznacza miłość

Niektóre rozstania są konieczne, choć bolą. Bo nie każdy powrót oznacza szansę – czasem to po prostu kolejna runda w tym samym schemacie. Trauma bond sprawia, iż tęsknimy nie za człowiekiem, ale za emocjami, które w nas wywoływał. Dopiero gdy to zrozumiemy, możemy odejść naprawdę – nie z żalu, ale z troski o siebie. Bo prawdziwe uzdrowienie zaczyna się nie wtedy, gdy przestajemy kochać kogoś innego, ale gdy zaczynamy kochać siebie na tyle, by już nie wracać tam, gdzie boli.